حکمرانی خوب راه حلی برای حل بحران آب و امنیت غذایی - وبلاگ انجمن ها

به گزارش وبلاگ انجمن ها، آب، غذا و امنیت غذایی سه واژهای که باهم ارتباط تنگاتنگی دارند. آب برای فراوری غذا ضروری است و غذاست که امنیت غذایی مردم را تأمین می­کند. امنیت غذایی با تهدیدهای فراوانی در دنیا امروزی روبروست از تهدید تغییر اقلیم گرفته تا کووید-19. آمارها نشان می­دهد که علیرغم همه کوشش­های دنیای برای برطرف گرسنگی دردنیا، هنوز جمعیتی از دنیا در ناامنی غذایی و گرسنگی قرار دارند. بر اساس گزارش شرایط ناامنی غذا در دنیا سال 2019 بیش از 820 میلیون نفر در گروه ناامنی غذایی طبقه بندی شده اند. بر اساس طبقه بندی سیستم امنیت غذایی یکپارچه (IPC) از این تعداد در حدود 135 میلیون نفر در شرایط بحرانی و اضطراری قرار دارند. برنامه دنیای غذا برآورد می نماید که تا خاتمه سال 2020 حدود 130 میلیون نفر دیگر به این گروه اضافه خواهند شد. مدل های پیش بینی متکی برپایش داده های زمان واقعی امنیت غذایی خانوار نشان می دهد که به دلیل بدتر شدن شرایط اشتغال و عوامل دیگر ممکن است 45 میلیون نفر دیگر تا فوریه 2020 در ناامنی حاد غذایی قرار گیرند که اکثریت آن ها (33 میلیون نفر) در جنوب و جنوب شرقی آسیا و جنوب صحرای آفریقا ساکن هستند. پیش بینی ها حاکی از آن است که با شیوع ویروس کووید-19 بخشی از جمعیت دنیا در ناامنی غذایی قرار می گیرند. توجه به این نکته اهمیت دارد که در کنار ویروس کووید-19 عوامل گذشته که بر ناامنی غذایی جمعیت دنیا مؤثر بوده هنوز پابرجا می باشند؛ سه عامل مناقشات منطقه ای، اقلیم و کاهش رشد مالی بر امنیت غذایی و تغذیه تأثیرگذار بوده و هستند. این آمار نشان می­دهد که شرایط امنیت غذایی درخطر است.

از طرف دیگر سازمان ملل متحد پیش بینی می نماید که جمعیت دنیای تا سال 2030 بین 8.4 تا 8.6 میلیارد نفر و در سال 2100 بین 9.5 تا 13.3 میلیارد نفر برسد و رشد 1.7 برابر جمعیت ، نگرانی در خصوص پایداری مصرف آب را تشدید می نماید و تقاضا برای مصارف کشاورزی، صنعتی و خانگی همچنان افزایش می یابد. به طور متوسط ، 70 درصد برداشت آب شیرین در دنیا توسط بخش کشاورزی است. در 30 سال گذشته، فراوری مواد غذایی بیش از 100 درصد افزایش یافته است. فائو تخمین می زند تا سال 2050 حدود 60 درصد نسبت به دوره 2007-2005 غذای بیشتری برای تأمین احتیاجهای غذایی جمعیت در حال رشد دنیای مورداحتیاج باشد. بنابراین تقاضای آب افزایش می یابد. برای رشد یک کیلوگرم غلات بین 1 تا 3 تن آب ضروری است. یک کیلوگرم گوشت گاو تا 15 تن آب احتیاج دارد. فائو تخمین می زند که برای فراوری غذای روزانه بین 2000 تا 5000 لیتر آب مورداحتیاج است. با افزایش درآمد و توسعه اقتصادی انتظار می رود که رشد تقاضای مواد غذایی را به سمت گوشت، ماهی و محصولات لبنی سوق یابد. این فرایند تأثیر مهمی بر منابع آب دارد چراکه فراوری گوشت و لبنیات وابسته به فراوری غلات آب بر است. گزارش غذا و آب فائو نشان می دهد که سرانه مصرف غذا در سال 2030 در حدود روزانه 3050 کیلوکالری برای هر فرد برآورد شده است که نسبت به رقم سال 1995 یعنی 2358 کالری در روز در حدود 29 درصد به کالری مورداحتیاج هر فرد اضافه می گردد.

این به معنای فراوری بیشتر مواد غذایی است چون هم سرانه فرد افزایش یافته و هم جمعیت در حال افزایش است. نمی توان انتظار داشت مواد غذایی و سرانه غذایی جمعیت در حال رشد را تأمین کرد اما فراوری نداشت . همه کشورهای دنیا با کمبود و مشکل آب و زمین و تغییرات آب و هوایی روبرو بوده و جمعیت در حال رشد رادارند که اولویت آنان قبل از صادرات مواد غذایی توجه به اقتصاد سبز و حفظ و صیانت از منابع پایه و طبیعی در اولویت است و این نوع رویکرد در آینده احتمال فراوری برای صادرات مواد غذایی را کاهش می دهد. بنابراین تغذیه جمعیت یک کشور چه خواهد شد ؟ آیا برای حل بحران موجود پاک کردن صورت مسئله، راهکار بهینه است یعنی فراوری نکنیم چون نمی توانیم مدیریت پایدار منابع آب داشته باشیم یا اینکه باید به دنبال طراحی و الگوی سیستم پایدار منابع آبی کشور باشیم ؟ همه فراوریات اعم از کشاورزی و غیر کشاورزی احتیاج به آب داشته و آب بر هستند. همان طور که برای فراوری یک کیلو برنج در حدود 2497 لیتر آب مصرف می گردد برای فراوری یک کیلو شکلات 17196 لیتر آب و یک کیلو ماکارونی خشک 1849 لیتر آب احتیاج . ملاک و معیار درست مصرف کردن و افزایش بهره روی آب به همراه مدیریت مناسب عرضه و تقاضای آب است .

با توجه به مخاطرات موجود و پیش رو برای امنیت غذای و واقعیت های موجود درباره منابع آبی و مدیریت آنچه باید کرد؟ تنها راهکار وجود یک قوه عاقله در بخش مدیریت پایدار منابع آبی است که بتواند با راهنمایی و راهبری سازمان های دولتی، غیردولتی، مردم و جذب سرمایه خارجی تنگناهای موجود را شناسایی ، اولویت بندی و در جهت برطرف مسائل موجود و بهبود آن اقدامات مناسب را انجام دهد .ازآنجایی که پروژه های مدیریت آب در بخش کشاورزی احتیاجمند سرمایه بالایی است بیشتر کشورهای درحال توسعه که با کمبود منابع اقتصادی و سرمایه ای روبرو بوده برای اجرای پروژه های مختلف مدیریت بهینه مصرف آب، به سرمایه گذاری خارجی متوسل شده اند که جذب سرمایه گذاری خارجی با راهنمایی دولت، قانون مداری ، تسهیل فرآیندها و تشویق سرمایه­گذار خارجی و تضمین و امنیت سرمایه آنان اجرا شده است .برای دستیابی به مدیریت پایدار منابع آبی، ارائه پروژه­های کاربردی و تأمین اقتصادی آن به وسیله سرمایه­ گذاری­ های کوتاه مدت و بلندمدت احتیاجمند است. این سؤالی است که از سیستم مدیریت کشور قابل طرح است که آیا می توان انتظار داشت فردی صاحب خانه گردد بدون آنکه منبع تأمین اقتصادی آن را داشته باشد؟ اگر این امر امکان پذیر بود همه افراد دنیا دارای خانه بودند اما واقعیت این است که عده ای به خاطر نبود منابع اقتصادی خانه ندارند.

حال چطور انتظار می رود کشاورز و روستائیان محترم کشور ما بتوانند مدیریت بهینه منابع را داشته باشند وقتی برای تغییر ساختار مصرف آب در بخش کشاورزی احتیاج به تأمین اقتصادی است ؟ آیا این انتظار نوعی فرار به جلو و سلب مسئولیت نیست ؟ آیا فراوریکننده غذا مقصر است؟ آیا در کشورمان غذا فراوری نگردد همه را وارد کنیم آیا ارز کافی دارید؟ آیا دیپلماسی فعال دارید نان مردم سر سفره بیایید؟ زمان آن رسیده از شعارگرایی و اتهام زنی دست برداشته گردد و با حکمرانی خوب به دنبال حل مسئله بود.