تلف شدن خرس های بلوچی در بی خبری - وبلاگ انجمن ها

به گزارش وبلاگ انجمن ها، خرس های سیاه آسیایی در معرض انقراض اند، مانند یوزپلنگ ها. با اینکه شمار خرس هایی که در دو سال گذشته در سیستان وبلوچستان مشاهده شده، به انگشتان یک دست هم نمی رسد. بدون مجوز محیط زیست در زیستگاه شان جاده کشیده اند و نزدیک است که کارگاه کشف معدن درحوالی نیک شهر احداث شود. همزمان یک پژوهشگر حیات وحش به خبر می دهد سه خرس سیاهی که در دو سال گذشته پیدا شدند و مردم محلی آن ها را به اداره های محیط زیست استان کرمان و هرمزگان تحویل دادند، تلف شده اند و محیط زیست هیچ توضیحی درباره آن ها نداده است.

شهروند در ادامه نوشت: خرس سیاه بلوچی که محلی ها به آن مم یا هرس می گویند، از آسیب پذیرترین گونه های خرس در ایران و حتی جهان است، اما تخریب زیستگاه، انقراضش را نزدیک تر کرده. کامبیز برادرانی، پژوهشگر حیات وحش می گوید در سال های اخیر چندین توله به ادارات محیط زیست داده شده و درنهایت به دلیل تغذیه نادرست و شرایط نگهداری نامناسب از بین رفته اند. او می گوید: در دو سال گذشته، سه فرد خرس سیاه آسیایی که گونه کمیاب کشور است، تلف شده، اما خبرش به بیرون درز نکرده است. نه سازمان حفاظت محیط زیست و نه اداره کل استان های هرمزگان و کرمان درمورد این تلفات هیچ خبری نداده اند.

یکی از آن ها کاریزاست؛ توله خرس دوماهه ای که اواخر اردیبهشت 97 درحوالی روستای کاریزای خیرآباد در شهرستان رودان دیده شد. آخرین خبر درباره کاریزا مربوط به دوم خرداد 97 است، یک هفته بعد از پیداشدنش. مسئولان محیط زیست هرمزگان همان وقت وضع جسمی اش را رضایت بخش اعلام کردند. محیط بانان پس از 24ساعت جست وجو برای یافتن خرس مادر، درنهایت خرس را ابتدا به اداره رودان و بعد به بندرعباس منتقل کردند.

معاون فنی اداره محیط زیست استان هرمزگان همان وقت ها گفته بود که ما مایلیم کاریزا در هرمزگان بماند و حتی با شهرداری هم صحبت کردیم تا بتوانیم محلی را برای نگهداری این حیوان فراهم کنیم، اما حالا این پژوهشگر حیات وحش می گوید، کاریزا مُرده است. این خرس را در باغ پرندگان نگهداری می کردند و معلوم نشد چطور تلف شده است، اما از مرگ آن اطمینان دارم.

پیگیری ها برای باخبرشدن از چگونگی مرگ این توله خرس راه به جایی نمی برد. تیرماه سال 97 هم دو توله خرس سیاه آسیایی گرسنه وارد باغی در روستای خروس آونگ دهستان رمشک شدند. صاحب باغ زنده گیری شان کرد و به محیط بانان تحویل داد. همان وقت رئیس اداره قلعه گنج کرمان گفت که مأموران حفاظت محیط زیست در پی یافتن مادر توله خرس ها هستند تا توله ها را در نزدیکی مادرشان رهاسازی کنند. برادرانی، اما می گوید جا به جایی با ماشین غیراستاندارد و در گرما و همین طور تغذیه غیراستاندارد درنهایت باعث تلف شدن این دو توله خرس شده و آن ها هیچ وقت در زیستگاه شان رها نشده اند یا اگر رها شده اند، دیگر زنده نیستند. همان زمان پیگیری کردیم و حتی درخواست کردیم که این دو توله خرس را به مرکز نگهداری حیات وحش پردیسان بفرستند؛ چراکه نگهداری تغذیه آن ها باید اصولی باشد.

مرجان شاکری، مدیرکل محیط زیست استان کرمان می گوید؛ محیط بانی که این توله خرس ها را رها کرده بود، شهید مهدی احمدی نیک است که همان روز ها خرس ها را در منطقه ای صعب العبور که تصور می شد مادرشان ممکن است به آنجا بیاید، رها می کند و خودش چند روز بعد در درگیری با متخلفان شهید می شود. او که آن زمان مدیرکل محیط زیست استان کرمان نبوده، می گوید به زودی گزارش این ماجرا را اعلام خواهد کرد: آنچه می دانیم این است که نه لاشه ای پیدا شده و نه عکس و فیلمی داریم که ثابت کند این توله ها مُرده اند.

به گفته او، بدون سند و شواهد دقیق نمی توان حکم به از بین رفتن توله خرس ها داد و محیط بانی که رهاسازی را انجام داده هم، دیگر زنده نیست، هرچند قانون طبیعت می گوید توله ها بدون مادرشان زنده نمی مانند و درصورت اطمینان از حضور مادر در منطقه باید آزادسازی انجام گیرد.

شاکری ادامه می دهد: اگر چنین اتفاقی درحال حاضر و در زمان مدیریت من بیفتد، توله ها را به راحتی رهاسازی نمی کنم و تا از حضور مادر در منطقه مطمئن نشوم، آن ها را به دست طبیعت نمی سپارم.

برادرانی، اما می گوید: سه توله از گونه ای کمیاب به راحتی از دست رفتند، درحالی که دست کم می شد در باغ وحش های استاندارد نگهداری شان کنند. سوال ما این است که چرا استان ها این موضوع را پنهان کردند؟ چرا در نگهداری از این حیوانات که از گونه ای درحال انقراض اند، کوتاهی شد؟

تنها مم بلوچی اسیر در باغ وحش چاه نیمه زابل نگهداری می شود. این پژوهشگر حیات وحش که عضو انجمن یوزپلنگ ایرانی است، می گوید این خرس سیاه نیازمند رسیدگی است: این خرس را محیط زیست سال های پیش به باغ وحش تحویل داد، اما بسیار مورد بی توجهی قرار گرفت. در دهه 80 وضع نامناسبی داشت و قفسش بسیار کوچک بود. درخواست ما این است که به وضع این حیوان اسیر رسیدگی شود، در قفس بزرگ و استانداردی قرار بگیرد و تغذیه درستی داشته باشد. کسی از این خرس که تنها فرد موجود این گونه در باغ وحش های کشور است، خبری ندارد.

وحید پورمردان، مدیرکل محیط زیست استان سیستان وبلوچستان، اما از احوال این حیوان باخبر است می گوید: باغ وحش های بسکمک آماری از مرگ ومیر و زاد و ولد حیوانات شان نمی دهند، اما از تنها باغ وحش استان در منطقه چاه نیمه آمار دقیقی داریم و بدون قید و شرط از آن بازدید می کنیم. همین دو هفته پیش اداره محیط زیست شهرستان زهک پس از بازدید و سرشماری گونه های این مجموعه، گزارشی به من دادند. وضع خرس سیاه باغ وحش هم خوب است.

او ادامه می دهد: عکسی که منتشر شده، تصویر خرس بلوچی (مم) آن باغ وحش نیست. خرس آن باغ وحش یک فرد بیشتر نیست و بالای 10 سال سن دارد، اما تصویر منتشرشده یک توله خرس را نشان می داد. به علاوه اینکه جای نگهداری آن بسیار خوب است. از نگاه او اینکه سیستمی مثل دانشگاه، باغ وحش چاه نیمه را زیر نظر دارد، باعث شده اوضاعش از دیگر باغ وحش ها بهتر باشد: رئیس باغ وحش هم دامپزشکی از مجموعه دانشگاه است و این طور نیست که دنبال درآمد باشند یا فقط علاقه مند باشند. این مجموعه به واسطه مدیریت دانشگاه حالت تحقیقاتی دارد.

پورمردان همچنین در بررسی باغ وحش چاه نیمه می گوید: ما در استان تلفات خرس بلوچی نداریم، اما مشکلاتی درباره حیات وحش در اسارت وجود دارد. به طور مثال در همین باغ وحش 6 فرد شیر نگهداری می شود که 5 فرد آن ماده است. جای آن ها نرمال نیست و هزینه ها نگهداری شان بالاست. این ها معضل است، اما باغ وحش ما را به عنوان محیط زیست نگران نمی کند. خصوصی نیست و خیلی راحت مسئول آن جابه جا می شود. بازدید عمومی دارد، اما بعید می دانم بلیت فروشی داشته باشد. همه هزینه ها را هم خود دانشگاه زابل پشتیبانی می کند. این اتفاق خوبی برای باغ وحش است که دغدغه درآمدی ندارد که مثل باغ وحش های دیگر حیوانات را برای درآمد دست آموز کنند و مردم را به قفس راه بدهند.

معدن موقتا تعطیل شده، اما مجوز صمت دارد

در سیستان و بلوچستان اگرچه زیستگاه ها اغلب بکرند و از چشم معدن کاوان دور مانده اند، اما به تازگی معدنی در حوالی نیک شهر به راه افتاده است. این درحالی است که به گفته مدیرکل محیط زیست استان سیستان و بلوچستان پراکنش مم (خرس سیاه بلوچی) در استان مطلوب نیست: مشاهده این گونه در دو سال اخیر با دوربین های تله ای به انگشتان یک دست هم نمی رسد. البته علاوه بر حفاظت از زیستگاه، به دلیل باهوش بودن این حیوان و پنهان شدنش از چشم همه به افزایش جمعیت آن امیدواریم. هرچند تخریب زیستگاه در سیستان و بلوچستان هم تهدید تازه خرس سیاه است.

او از تخریبی می گوید که توسعه شهری و بهره برداری از معادن در آن دخیل اند. در هفته های گذشته در منطقه داروکان معدنی فعالیت خود را آغاز کرد، همیاران محیط زیست پا پیش گذاشتند و اداره محیط زیست هم بلافاصله به میدان آمد: بررسی های ما نشان داد که سازمان صمت به این معدن مجوز بهره برداری داده است و با توجه به اینکه خارج از محدوده محیط زیست بوده، از ما هم استعلام نگرفته اند. ما نامه ای نوشتیم و درخواست توقف دادیم. مردم خیلی کمک کردند و توانستیم جلوی آن ها را بگیریم. با اینکه کار متوقف شده بود، اما از سه، چهار هفته پیش بهره برداری را از سر گرفته اند و درحال ساخت جاده اند.

به گفته پورمردان محیط زیست در جایگاه ضابط قضائی بار دیگر به ماجرا وارد شده و همین هفته پیش با مقام قضائی شهرستان نیک شهر هماهنگ کرده و قرار شده تمام مصالح و کار معدن منوط شود به استعلام از محیط زیست.

معدن کاوان هم عقب ننشسته اند و از محیط زیست استعلام گرفته اند. هرچند مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان می گوید که به شدت دربرابر این معدن خواهد ایستاد تا یا متوقف شود یا بدون استفاده از مواد انفجاری و با احداث آبشخور برای حیات وحش و حفظ ضوابط محیط زیستی به کارش ادامه دهد.